In het nieuws
Onlangs is gesproken om de term NAFLD, non-alcoholic fatty liver disease, te veranderen van naam naar metabolic associated fatty liver disease. Medici stoorde zich aan de belemmering van de term vanwege de incorrecte benaming van deze aandoening. Deze aandoening is multifactorieel waardoor er breder wordt gekeken dan alleen alcohol [1]. Tegenwoordig doen ze dit ook en ook op het gebied van voeding, maar hoeveel invloed heeft voeding nu daadwerkelijk op de ontwikkeling van metabolische geassocieerde leververvetting?
Wat is NAFLD?
De term NAFLD staat voor niet alcoholische leververvetting en werd voor het eerst gebruikt in de jaren 80. Toen was er nog weinig bekend over de oorzaak van deze aandoening en was het alleen bekend bij hoog alcohol gebruik. Deze aandoening is een verzamelnaam van leveraandoeningen met als overeenkomst ophoping van vet in de lever met tot nu toe niet altijd een duidelijke oorzaak. In de afgelopen 40 jaar is de belangstelling enorm gegroeid, mede omdat het aantal gevallen ook significant is toegenomen, namelijk met 300% afgelopen 15 jaar [1, 2]. Primaire reden hiervoor de snellere diagnose maar daarnaast de toename van overgewicht en obesitas [3], want 90% van de mensen met obesitas heeft een leververvetting. Tegenwoordig speelt zelfs leververvetting een rol bij kinderen en gezien de toenemende trend van overgewicht en obesitas bij kinderen, neemt de kans op leververvetting op latere leeftijd alleen maar toe [4, 5, 6]. Maar wat het belangrijkste is dat leververvetting een omkeerbaar proces is, wat betekent dat je er iets aan kunt doen als de oorzaak wordt aangepakt.
NASH
Wanneer leververvetting onbehandeld blijft neemt de kans op leverontsteking toe, 20-30% van mensen met leververvetting en obesitas heeft ook ontsteking van de lever, genaamd NASH (non-alcoholic steatohepatitis). Bij 10-30% van de mensen met NASH ontstaat op termijn ook levercirrose, dat is schade en het afsterven van de levercellen, met als gevolg een minder goed functionerende lever en kans op leverkanker (HCC) [1,2].
Voeding en leververvetting
Naast overgewicht als primaire oorzaak zijn er ook andere factoren die een rol spelen bij de ontwikkeling van NAFLD. De lever heeft namelijk een verstoorde vet- en suikerstofwisseling, hierdoor speelt voeding een belangrijke rol in de ontwikkeling van deze aandoening. Ook mensen met geen overgewicht of obesitas heeft kans op leververvetting, deze aandoening valt onder de afkorting TOFI – dun-buitenkant-vet-binnenkant – met een verhoogd visceraal vet (buikvet). De basis van de behandeling voor leververvetting is leefstijl verandering, actiever, gezonder leven met minder stress en goede voeding [7]. Daarnaast draagt de voedselindustrie ook bij aan de ontwikkeling van leververvetting vanwege de toename van fructose, als zoetmiddel aan voedingsproducten [8, 9].
Fructose en leververvetting
Wanneer de lever een verstoorde suikerstofwisseling heeft, heeft het moeite met het verwerken van suiker uit voeding, maar eigenlijk alleen fructose. De lever is namelijk verantwoordelijk voor de verwerking van overtollig fructose dat niet wordt afgebroken in de dunne darm. De alvleesklier maakt maar een beperkte hoeveelheid fructase aan voor de opname van fructose. De lever zet de overtollig fructose om in vetzuren, triglyceriden, waardoor van vanwege de verstoring een ophoping van vet zorgt. Wanneer iemand leververvetting heeft en een dagelijks hoge inname van fructose uit fruit, sappen en frisdrank kan dit bijdrage en zelfs de oorzaak zijn [10, 11]. Is het dan ook zo dat het teveel eten van fruit en sappen leververvetting veroorzaak? Nee dat kun je zo niet zeggen, er spelen meerdere factoren een rol waaronder genetica.
Koolhydraatbeperkte leefstijl en leververvetting?
Het sterk beperken van de koolhydraten heeft als gevolg dat de lever wordt ontzien van koolhydraten en suikers, met name de afwezigheid van fructose en de aanmaak van triglyceriden zorgt ervoor dat de lever sneller kan ontvetten dan bij een koolhydraatrijk dieet. De verstoring in de lever wordt ontzien, zodat deze sneller kan herstellen [12,13]. Daarnaast biedt de koolhydraatbeperking, net als elk ander dieet, gewichtsverlies op termijn waardoor verdere afname van vetten in de lever kan worden behaald. In veel gevallen hebben personen met leververvetting ook obesitas en metabool syndroom, waardoor er een algehele suikerstofwisseling stoornis is in het lichaam zoals bij diabetes type 2. De overtollige vetcellen produceren adipocytokines en zorgen voor blokkering van de suikeropname, waardoor je met een koolhydraatbeperking dit in zijn algeheel aanpakt. Een dieet hoog in eiwitten lijkt gunstig te zijn voor het voorkomen en behandelen van leververvetting [14], een koolhydraatbeperking is vrijwel altijd eiwitrijk.
Hoe gaan wij hier mee om?
Wij zijn bewust van het effect en de resultaten van een koolhydraatbeperking bij leververvetting, daarom zetten wij dit ook in als behandeling. Met de primaire focus op het ontzien van fructose in de voeding. Ondanks de algehele consensus bij medici [4], raden wij aan om een vetrijk- en koolhydraatarmdieet te volgen bij leververvetting en het metabool syndroom veroorzaakt door overgewicht of obesitas. Desondanks is afvallen, op welke manier dan ook, de beste optie en werkt elke calorierestrictie. Er zijn meerdere wegen naar Rome.
Bron:
[1] The Lancet
[2] The Lancet
[3] CBS
[4] MLDS
[5] Nature
[6] Nature
[7] Nature
[8] Nieuws voor Diëtisten
[9] Grand View Research
[10] Molecular Nutrition Food Research
[11] Science Daily
[12] Elsevier
[13] JAMA
[14] Liver International
