FODMaP-dieet: Knoflook, poeder in vergelijk met vers
18 maart 2025In het nieuws lees je steeds vaker berichten over de invloed van kunstmatige zoetstoffen. Zo zouden zoetstoffen je bloedsuikergehalte kunnen laten stijgen en zelfs je darmbacteriën beïnvloeden [1]. Light-frisdrank bevat minimaal 30% minder suiker dan gewone frisdrank, doordat suiker deels of volledig vervangen is door zoetstoffen. Voor mensen met diabetes of om af te vallen worden light-dranken daarom vaak gebruikt als vervanging voor de suikerhoudende variant. Maar geven deze kunstmatige zoetstoffen in light dranken ook een insulinerespons, en zo ja, hoe groot is dat effect? In dit artikel zoeken we dat uit.
Minder calorieën en koolhydraten
Suikerhoudende dranken bevatten veel koolhydraten, wat bijdraagt aan een verhoogde calorie-inname. Een blikje frisdrank bevat bijvoorbeeld gemiddeld 30-40 gram suiker, wat neerkomt op 120-160 calorieën puur uit snelle koolhydraten. Dit tikt snel aan bij dagelijks gebruik, kan zorgen voor gewichtstoename en schommeling in de bloedsuikerspiegel. Een groot voordeel van dranken met zoetstoffen is dat ze de zoete smaak behouden zonder de calorieën van suiker. Dit maakt ze aantrekkelijk voor mensen die willen afvallen of hun bloedsuiker stabiel willen houden.
Wetenschap: wat tonen enkele studies aan?
Echter blijkt uit meerdere wetenschappelijke studies dat kunstmatige zoetstoffen invloed kunnen hebben op de insulinerespons, maar in veel gevallen is de invloed klein. Vooral vergeleken met suiker is de respons veel minder sterk.
In een onderzoek waarbij deelnemers dranken kregen gezoet met aspartaam, monk fruit, stevia of suiker, veroorzaakte alleen de suikerhoudende drank een duidelijke piek in zowel bloedsuiker als insulineconcentratie. Bij de zoetstoffen bleven deze waarden relatief stabiel, dus ze hebben een nihil effect op de insulinerespons [2].
Bij de zoetstoffen stevia en neotaam werd gekeken naar de hoogte van de insulinerespons ten opzichte van suiker. Beide zoetstoffen veroorzaakten duidelijk een lagere stijging van insuline in het bloed dan bij suiker [3]. Er waren ook geen relevante verschillen tussen de effecten na eenmalige inname of na twee weken dagelijks gebruik van de zoetstoffen [3]. Dit suggereert dat langduriger gebruik van zoetstoffen ook weinig effect lijkt te hebben.
Toch zijn er uitzonderingen. Zo laat onderzoek naar sucralose zien dat wanneer deze zoetstof samen met suiker wordt geconsumeerd, de insulinerespons sterker is dan bij suiker alleen. Sucralose lijkt in dit geval de insulinesecretie te versterken [4]. Dit effect werd niet waargenomen wanneer sucralose zonder suiker werd ingenomen, wat erop wijst dat alleen de combinatie met koolhydraten de insulinerespons versterkt.
Insulinegevoeligheid en langetermijneffecten
Waar suikerhoudende dranken een duidelijk verband laten zien met insulineresistentie, gewichtstoename en een verhoogd risico op diabetes type 2, zijn de effecten van zoetstoffen een stuk minder duidelijk. Suikerhoudende dranken veroorzaken een snelle en aanzienlijke stijging van de bloedsuikerspiegel, wat vervolgens leidt tot een verhoogde insulineproductie. Dit resulteert in bloedsuikerschommelingen die vooral bij langdurige en frequente consumptie kunnen bijdragen aan insulineresistentie. Dranken met zoetstoffen hebben daarentegen een veel kleinere invloed op de bloedsuikerspiegel. Het effect op de insulineproductie is minimaal. Zoetstoffen lijken op de korte termijn geen effect te hebben, want de dagelijkse consumptie voor 2 weken van aspartaam of sucralose heeft geen effect op de bloedglucosespiegel en ook geen effect op de insulinegevoeligheid volgens onderzoek [5]. De langetermijneffecten van zoetstoffen op de insulinegevoeligheid moeten wel verder onderzocht worden.
Consumptie van zoetstoffen wordt in bepaalde studies geassocieerd met obesitas en diabetes type 2, maar de bevindingen zijn twijfelachtig. Er worden bij interventies vooral neutrale of zelfs gunstige effecten van zoetstoffen geobserveerd. Hoewel de beschikbare gegevens geen sterke bewijzen leveren dat zoetstoffen schadelijk zijn voor het glucosemetabolisme of insulinegevoeligheid, is het ook niet mogelijk om ze volledig als metabool neutraal te bestempelen. Er zijn aanwijzingen dat bepaalde groepen, zoals mensen met obesitas, metaboolsyndroom of verstoringen in de darmflora, gevoeliger kunnen zijn voor de effecten van zoetstoffen [6].
Zoetstoffen bieden aanzienlijke voordelen, met name op het gebied van gewichtsbeheersing en stabilisatie van de bloedglucosespiegel. De wetenschap benadrukt wel het belang van verder onderzoek, vooral naar de interactie tussen zoetstoffen en de darmmicrobioom. Pas met meer langlopende goede studies kan er een volledig beeld gekregen worden van de veiligheid van verschillende soorten zoetstoffen bij verschillende doelgroepen [7]. Tot die tijd is voorzichtigheid gepast, maar lijken kunstmatige zoetstoffen – zeker als vervanging van suiker – een relatief veilige keuze voor de meeste mensen.
Hoe gaan wij er mee om
Als je zin hebt in een zoete drank, is het advies om een drankje op basis van zoetstoffen te kiezen in plaats van een suikerhoudende variant. Dit zorgt voor minder pieken en dalen in je bloedsuikerspiegel, omdat de impact van light dranken op de insulineproductie minimaal is in vergelijking met de impact van suikerhoudende dranken. Hoewel thee, water en koffie de beste keuze blijven, is een light drankje met zoetstoffen een goed alternatief voor wie af en toe iets zoets wil drinken zonder de negatieve effecten van suiker.
Bron:
